Onderzoek door Joop van Schie
Ook in het onderwijs worden Mindmapprogramma’s meer en meer gebruikt. Van brugklasser tot directielid, van docent tot beleidsmedewerker wordt het gemak van het maken van een Mindmap voor willekeurige projecten ontdekt. Voeg daar bij de fantastische exportmogelijkheden naar andere programma’s als Word, PowerPoint en zelfs HTML-paginas. ICTnieuws heeft Joop van Schie van het Albeda College en van onderwijskundig Adviesbureau COCON gevraagd een achttal paketten naast elkaar te zetten.
Een vergelijkend onderzoek
naar Mindmapprogramma’s
door Joop van Schie
Onderwijskundig Adviesbureau COCON – Rotterdam
In opdracht van EDUCOS
Contentmapping
een korte historie
Een theoretische inleiding
Het is alweer een tijdje geleden dat het flanelbord werd gebruikt in het onderwijs. Mijn docent op de Pedagogische Academie zwoer bij dit hulpmiddel in de lespraktijk omdat het volgens hem zulke fantastische mogelijkheden bood om een klassengesprek te beginnen en de besproken onderwerpen met de kinderen verder uit te werken naar een projectopzet. Hij toonde de werking met een ietwat sleets bord, maar overtuigde mij met zijn aanpak. Hij gebruikte ook dagelijks de OHP en zou ook zeker de computer optimaal hebben benut als die al aanwezig zou zijn geweest. Ikzelf heb het flanelbord nooit gebruikt en weet ook niet of anderen dat in Nederland al deden of nog doen. Ik weet wel dat in de Angelsaksische landen een soortgelijk bord nog steeds wordt gebruikt en dat er een levendige handel in voorwerpen en voorbeelden bestaat.
Waarom overtuigde de aanpak? Eigenlijk heel eenvoudig! Het flanelbord hielp je om samen met de kinderen allerlei beelden rondom een bepaald thema in kaart te brengen. Rondom een thema als Weer kon je begrippen als zon, kou, regen, kleding, seizoenen, windhoos, regenmeter, windvaan, thermometer, winterwanten, enz. in kaart brengen en aan elkaar verbinden. Al doende konden jij en de kinderen samenwerkend bouwen aan de uitbreiding van het begrip Weer. Eerst jaren later begreep ik dat we hier bezig waren geweest met de invulling van betekenissen, (= conceptualiseren) binnen een gedeeld concept en dat dat gebeurde met passende instrumentatie disney plus downloaden lg tv.
Een theoretische inleiding
Het is alweer een tijdje geleden dat het flanelbord werd gebruikt in het onderwijs. Mijn docent op de Pedagogische Academie zwoer bij dit hulpmiddel in de lespraktijk omdat het volgens hem zulke fantastische mogelijkheden bood om een klassengesprek te beginnen en de besproken onderwerpen met de kinderen verder uit te werken naar een projectopzet. Hij toonde de werking met een ietwat sleets bord, maar overtuigde mij met zijn aanpak. Hij gebruikte ook dagelijks de OHP en zou ook zeker de computer optimaal hebben benut als die al aanwezig zou zijn geweest. Ikzelf heb het flanelbord nooit gebruikt en weet ook niet of anderen dat in Nederland al deden of nog doen. Ik weet wel dat in de Angelsaksische landen een soortgelijk bord nog steeds wordt gebruikt en dat er een levendige handel in voorwerpen en voorbeelden bestaat.
Waarom overtuigde de aanpak? Eigenlijk heel eenvoudig! Het flanelbord hielp je om samen met de kinderen allerlei beelden rondom een bepaald thema in kaart te brengen. Rondom een thema als Weer kon je begrippen als zon, kou, regen, kleding, seizoenen, windhoos, regenmeter, windvaan, thermometer, winterwanten, enz. in kaart brengen en aan elkaar verbinden. Al doende konden jij en de kinderen samenwerkend bouwen aan de uitbreiding van het begrip Weer. Eerst jaren later begreep ik dat we hier bezig waren geweest met de invulling van betekenissen, (= conceptualiseren) binnen een gedeeld concept en dat dat gebeurde met passende instrumentatie.
Een voorbeeld van Novak van een conceptmap:
Joseph D Novak was de eerste die de techniek van conceptualiseren verder verdiepte en hij baseerde zijn werk op de theorieën van Ausubel. Ausubel publiceerde onder andere over ‘voorbewust weten’, de notie dat wanneer we nieuwe kennisdomeinen betreden er al veel is dat we al weten op basis van andere kennis en eerdere ervaringen. De hantering van de conceptmap is daarbij een hulpmiddel kennis en ervaringen in kaart te brengen. Novak stelde dat ‘betekenisvol leren de assimilatie van nieuwe concepten en voorstellingen in bestaande cognitieve structuren impliceert’ download thermomix app. Anders gezegd: je weet meer dan je denkt en bij het leren van nieuwe dingen pas je die kennis toe. Volgens Novak verwerven kinderen nieuwe concepten in ontdekkend leren (zoals leren lopen, taal, emoties, functies van voorwerpen) en in receptief leren zoals dat voornamelijk in een onderwijsomgeving gebeurt. Het probleem bij dat schoolse leren is volgens Novak dat kinderen wel definities van concepten memoriseren en ook wel algoritmes voor probleem oplossen verwerven, maar dat deze betekenisarm blijven omdat ze niet zelf constructief in de betekenisverlening bezig zijn geweest. Werken aan concepten in conceptmapping omgevingen maakt dit laatste tot een actief proces waarin de lerende de kans krijgt sterk betrokken te zijn.
Joseph D Novak was de eerste die de techniek van conceptualiseren verder verdiepte en hij baseerde zijn werk op de theorieën van Ausubel. Ausubel publiceerde onder andere over ‘voorbewust weten’, de notie dat wanneer we nieuwe kennisdomeinen betreden er al veel is dat we al weten op basis van andere kennis en eerdere ervaringen. De hantering van de conceptmap is daarbij een hulpmiddel kennis en ervaringen in kaart te brengen. Novak stelde dat ‘betekenisvol leren de assimilatie van nieuwe concepten en voorstellingen in bestaande cognitieve structuren impliceert’. Anders gezegd: je weet meer dan je denkt en bij het leren van nieuwe dingen pas je die kennis toe. Volgens Novak verwerven kinderen nieuwe concepten in ontdekkend leren (zoals leren lopen, taal, emoties, functies van voorwerpen) en in receptief leren zoals dat voornamelijk in een onderwijsomgeving gebeurt. Het probleem bij dat schoolse leren is volgens Novak dat kinderen wel definities van concepten memoriseren en ook wel algoritmes voor probleem oplossen verwerven, maar dat deze betekenisarm blijven omdat ze niet zelf constructief in de betekenisverlening bezig zijn geweest. Werken aan concepten in conceptmapping omgevingen maakt dit laatste tot een actief proces waarin de lerende de kans krijgt sterk betrokken te zijn.
Tony Buzan populariseerde een verwante techniek die bekend is geworden onder de naam Mindmapping.Het belangrijkste verschil tussen beide werkvormen is dat in een mindmap een enkel concept verder is uitgewerkt terwijl bij een conceptmap meerdere concepten naast elkaar kunnen worden weergegeven. Praktisch gevolg: een conceptmap heeft altijd een netwerk-structuur en een mindmap kan ook een boomstructuur hebben.
Contentmapping
de geteste software
(en gebruikte hardware)
N.B herunterladen. De beoordeelde versies zijn uit 2006
het kan zijn dat inmiddels een nieuwe versie met meer mogelijkheden beschikbaar is.
Raadpleeg daarom ook de websites van de onderstaande leveranciers,
voordat u een oordeel velt of een besluit neemt op basis van dit artikel.
Alle software is getest op een PC met Windows XP Pro, versie 2002, Service Pack 2, Dell Optiplex GX745, Intel (R), 3.40 GHz, kloksnelheid 3.39 Ghz, 2,00 GB Ram geheugen. Alle applicaties werkten vlekkeloos, in sommige gevallen zijn aanvullende plugins vereist. Alle applicaties werden bekeken op een dubbel uitgevoerd Dell 17’ beeldscherm.
Literatuur:
C-Maps: Wat zijn conceptmaps?;
Digitale Universiteit; Laatst gewijzigd, 19-12-2006, een uitgebreide site met allerlei informatie over conceptmapping en mindmappen. Tal van praktijk-voorbeelden en links naar meer theoretische bronnen en andere applicaties. Maakt elke eigen poging hiertoe overbodig. Ik dank Bruno Emans en zijn team.
Contentmapping
computer / inleiding
David H. Jonassen heeft de inzet van de computer als leermiddel en het gebruik van concept – en mindmaps inhoudelijk verbonden en voorbeeldmatig verder uitgewerkt. Hij legt de nadruk op de functie van de computer als ‘mindtool’ en sluit daarbij ook andere middelen in zoals spreadsheet, tekstverwerker, database, (multi)media. Hij legt daarin een praktische relatie tussen enerzijds de theoretisch kant van het constructivisme en anderzijds de inzet van de computer als hulpmiddel in het leerproces from zdf mediathek.
Met de ontwikkeling van hyperlinked tekst is het gebruik van conceptmaps sterk in de versnelling gekomen. Met behulp van hyperlinks kunnen binnen een tekst maar ook daarbuiten relaties gelegd worden met andere tekstgedeelten, andere documenten, grafische representaties zoals illustraties, foto’s, geluid en bewegend beeld. Met de opkomst van het World Wide Web worden ook conceptmaps gebruikt om te navigeren binnen uitgebreide en complexe clusters van gegevens. Een goed voorbeeld van dergelijke geavanceerde ordeningstechnologie is TheBrain, een gratis download is te vinden op hun website.
De huidige generatie webapplicaties geeft de volgende zet aan de verdere ontwikkeling van conceptmapping door het gebruik van permalinks, social tagging en tagmaps.
In dit artikel zal ik niet verder ingaan op het theoretisch kader en de ontwikkeling van het WWW, maar me beperken tot de instrumentatie, meer specifiek de inzet van de computer als hulpmiddel bij de hantering van concept – en mindmaps. Ik doe dat door een aantal softwarepakketten met elkaar te vergelijken en hun sterke en zwakke kanten te laten zien. Per applicatie is een korte beschrijving gemaakt die het resultaat wellicht uittilt boven het niveau van een twee dimensionale analyse.
De kerntaak van de applicatie
Een conceptmap is een grafische representatie waarbij bovenliggende begrippen en daaraan verbonden begrip in knooppunten worden weergegeven. De concepten kunnen onderling worden verschoven met medeneming van de relaties met andere. Concepten kunnen inhoudelijk van elkaar worden onderscheiden door ze van vorm, kleur en grootte te laten verschillen. De knooppunten kunnen onderling worden verbonden met betekenisvolle relaties, zoals oorzaak – gevolg, volg tijdelijk, onderschikkend, enz.. De verbindingen tussen de concepten kunnen enkelvoudig, wederkerend of zonder richting zijn. Relaties kunnen worden weergegeven in gebogen of rechte lijnen van verschillende diktes en kleuren. Een conceptmap wordt onder andere toegepast bij het ontwikkelen van ideeën, de ondersteuning van ontwerpprocessen, ter versterking van communicatie, verbetering van leerprocessen en assessments download diashow for free german.
Opzet van de review
In het gedeelte ‘Must have’ staan die opties die de gebruiker in staat stellen een conceptmap te maken op basis van de kerntaak zoals hierboven beschreven. Extra’s op dit punt vallen hier dus buiten en zijn opgenomen in het gedeelte ‘Nice to have’. Een voorbeeld is het maken van andersoortige ‘maps’, zoals een mindmap analoog aan de uitwerking van Tony Buzan. In het onderdeel ‘Onderscheidende kenmerken’ zijn die functionaliteiten opgenomen die de applicatie onderscheiden van de grote groep in zijn totaliteit. Een goed voorbeeld is de mogelijkheid tot online samenwerking zoals dat bij SMART Ideas is geregeld. Het gaat hier voorlopig om een ‘unique selling point’, maar andere zoals het instellen van de menustructuur bleken dat dus helemaal niet te zijn. Alle onderzochte applicaties leveren die, alleen de ene applicatie gaat daarin veel verder in dan de andere. De ‘Generieke eisen’ heb ik goeddeels ontleend aan het werk dat de UVA op dit terrein heeft gedaan. Het gaat hierom de algemene verwachtingen die je van zo’n programma mag hebben en onderscheidt als het goed is alleen die applicaties die iets niet hebben op dit terrein. In de analyse bleek de compatibiliteit van de applicaties alleen in het geval van MindManager opvallend geavanceerd. Het criterium ‘gebruiksvriendelijk’ is in hoge mate subjectief en is dus de beoordeling sterk afhankelijk van de individuele gebruiker. Mijn ervaring is dat sommige applicaties bij beginnend gebruik en zonder eerst uitvoerige bestudering van de handleiding zich wat stroever laten ontdekken dan andere. Ik noem dit de ‘intuïtiviteit van de interfaces’. Een en ander is afhankelijk van de digitale geletterdheid van de gebruiker en hangt ook samen met de aangeboden mogelijkheden van de applicatie. Hoe meer mogelijkheden, hoe langer de leerweg om je een omgeving toe te eigenen. OpenMind kan heel veel en dat heeft consequenties voor het leerpad.
Contentmapping
De applicaties nader bekeken
Inspiration, versie 8
Inspiration is een van de eerste applicaties die ik tegenkwam en die me onmiddellijk aansprak in het gebruik modern family bei netflix herunterladen. De mogelijkheden zijn talrijk, er is veel flexibiliteit en de omgeving levert een mooie balans in de uitgebreidheid van de menustructuur en openheid van het werkblad. De applicatie biedt de mogelijkheid de opties van de menustructuur en de geschreven tekst in de knopen en verbindingen te laten uitspreken. Een ander extra van Inspiration 8 is de uitwisseling van bestanden met een PDA, zoals de HP Ipaq. Ik zou graag zien dat Inspiration, net als SMART Ideas, de mogelijkheid zou bieden bestanden te uploaden naar een centrale server voor online samenwerking. Ook mis ik nu de free- style tekenmogelijkheden en een presentatiemodus. Voor jonge kinderen zou het plezierig zijn als de menustructuur ook in het Nederlands kan worden aangeboden. Samenvattend levert Inspiration een robuuste set aan mogelijkheden tegen een zeer geschikte prijs. Het pakket lijkt me uitermate geschikt voor leerlingen in de hoogste groepen van het basisonderwijs, scholieren in het voortgezet onderwijs en docenten en trainers die de vele extra’s die applicaties zoals Mindmanager en OpenMind bieden (nog) niet nodig hebben. Inspiration concurreert naar mijn idee met SMART Ideas, maar de laatste mist de grab-and-go optie.
Kidspiration, versie 2.1
Kidspiration is een applicatie voor jonge kinderen en hun juf of meester. Onderscheidend zijn naar mijn idee de ‘Supergrouper’, de Teachermode en de mogelijkheid de menu-structuur ‘on-the-fly’ aan te passen voor het gebruik op het digitaal witbord. Evenals Inspiration 8 bestaat de mogelijkheid een ‘talking interface’ in te stellen. Verder is het mogelijk het bureaublad te verbergen waardoor de aandacht van de gebruiker volledig op de conceptmap kan worden gericht. Kidspiration heeft geen Nederlandse versie en dat is jammer, zeker voor de laagste groepen in het basisonderwijs. Verder is het vreemd dat het venster niet van formaat kan worden veranderd, zelfs niet als je van portret – naar landschapsmodus gaat. Het scrollen wat hierdoor ontstaat is onnodig en hinderlijk. Kidspiration concurreert naar mijn idee met Spark – Space, is een gebruiksvriendelijke en overzichtelijk applicatie die levert wat het belooft tegen een redelijke prijs herunterladen.
MindManager Pro, versie 6
MindManager steekt qua functionaliteit en compatibiliteit met kop en schouders boven de andere applicaties uit. MindManager is een professionele omgeving om concept – en andere maps optimaal te visualiseren en te verbinden met andere bestanden of locaties. Wat ik mis bij MindManager is versiebeheer en de mogelijkheid het perspectief van de mappen te wijzigen. De export – en importmogelijkheden van de applicatie zijn indrukwekkend, maar waarom geen export naar PDA? MindManager is een zeer robuuste applicatie tegen een stevige maar eerlijke prijs. Naar mijn idee vooral geschikt in het VWO, hoger – en wetenschappelijk onderwijs en het bedrijfsleven.
Spark – Space, versie 3.1
Spark – Space levert heel veel functionaliteit en heel veel verschillende interfaces naar verschillende groepen gebruikers in alle sectoren van onderwijs en training. Ik weet niet of alle die keuzemogelijkheden ook werkelijk worden gewenst door de eindgebruikers, maar het is wel voor elk wat wils. Het is evenwel ook mogelijk de applicatie nagenoeg volledig naar je hand te zetten en deze te beperken tot het absolute minimum. Je kunt letterlijk alle menu-onderdelen uitschakelen. Je moet dan wel even zoeken hoe je de eerste knop weer terugkrijgt. Spark – Space kan net als Inspiration van tekst naar spraak omzetten. Ook kent de applicatie een ‘3-d-modus’, die je in staat stelt vanuit een ander perspectief naar de map te kijken. Spark – Space is als een van de weinige beoordeelde pakketten Nederlandstalig, dat biedt zeker voor de allerkleinste gebruikers voordelen. Spark – Space kan heel veel mogelijkheden tegen een geschikte prijs. De interface vind ik zelf wat onrustig, maar daar speelt smaak een grote rol.
Ygnius, MindGenius Business V1
Ygnius concurreert naar mijn idee niet met MindManager, maar wel met alle andere beoordeelde applicaties. De applicaties levert niet alle ‘noodzakelijke’ functionaliteit, maar laat wel toe op basis van stramienen het aanzicht van de map eenvoudig te wijzigen windows 8 iso datei herunterladen. Dit is een handige optie omdat die wijziging tot nieuwe inzichten bij de gebruiker kan leiden. Ygnius levert een stabiele en uitgebreide omgeving tegen een zeer redelijke prijs, concurreert met Inspiration versie 8 en is zeer geschikt voor scholieren in de bovenbouw van het basisonderwijs en de middelbare school.
OpenMind 2
OpenMind 2 is een zeer uitgebreide applicaties met talrijke mogelijkheden en extra’s. Een van de belangrijkste is de mogelijkheid tot het exporteren naar Mediator van dezelfde leverancier. Dit stelt je in staat on-the-fly een multimediale presentatie van je conceptmap te maken. Verder onderscheidend is ook de mogelijkheid een tijdlijn aan te maken. Zij deelt deze mogelijkheid met Spark – Space maar OpenMind 2 is vele malen vriendelijker op dit punt. De im – en export mogelijkheden zijn talrijk en passend. Het scherm is overzichtelijk en kan naar eigen voorkeuren worden ingesteld. Ik mis de mogelijkheid om een grid te gebruiken. Ook zou het plezierig zijn als je free-style zou kunnen tekenen. OpenMind 2 is een professionele omgeving die heel veel levert en die concurreert met MindManager. De applicatie leent zich uitstekend voor gebruik in het middelbaar – en hoger onderwijs. Hopelijk komt er nog een Neder-landstalige versie van. De spell-checker ondersteunt wel de Nederlandse taal.
SMART Ideas 5
SMART Ideas 5 is nog een onbekende op de Nederlandse markt, maar dat is ten onrechte als het om de kwaliteit van de applicatie gaat. De applicatie kan heel veel, toont dat overzichtelijk, heeft een plezierig en rustig ogende look-and-feel en is heel intuïtief in het gebruik. Zij concurreert naar mijn idee vooral met de middenmoters op het veld en doet dat met verve. Onderscheidend is de mogelijkheid om online met elkaar te werken aan een conceptmap. De centrale server levert hiervoor een mooie groep diensten, waaronder attendering via email comodo signaturen herunterladen. Een heel aardige functie is de ‘StylePaint’ waarmee heel eenvoudig stijlkenmerken van de knopen en verbindingen kunnen op een zelfde wijze worden gestileerd. Een leuke vondst is de mogelijkheid tot het aanbrengen van een ‘StickySymbol’. Ook heel mooi is het gebruik op het witbord of tablet. De ‘Pen’ stelt je in staat uit de losse pols te tekenen en vervolgens de vorm aan te passen op lijndikte, kleur, enz. Het is zelfs mogelijk de ‘vrije vorm’ om te zetten in een geometrische zoals een cirkel of vierkant.
Ik mis het grab-and-go van Inspiration en de compatibiliteit met andere omgevingen. Waren deze er wel dan zou zijn concurreren met omgevingen als OpenMind 2 en MindManager Pro, versie 6. Het programma is mijns inziens vooral geschikt voor HAVO/VWO en hoger en misstaat ook niet in een bedrijfsomgeving. Het pakket is zeker de prijs en de aandacht waard.
FreeMind
FreeMind is een Open Source omgeving met een grote functionaliteit en heel veel goede punten. Zij concurreert met vrijwel alle andere applicaties en is inzetbaar in onderwijs en bedrijfsleven. De menustructuur is zeer overzichtelijk en aan te passen. Er is een batterij aan icoontjes die direct ingepast kunnen worden in de knopen en dingen aangeven als: ‘prioriteit, niet vergeten, belangrijk, bijlage, enz’. Ook handig is de terug – en voorwaarts pijl in de menubalk die gemakkelijk schakelt tussen verschillende mappen die tegelijkertijd geopend zijn. Onderscheidend naar de andere beoordeelde applicaties is de mogelijkheid tot het bijhouden van de geschiedenis van de ontwikkeling van de map, een kalender en een takenplanner. Het is mogelijk je bestanden te versleutelen (encryptie) en het pakket biedt de functie om de folderstructuur van de computer waarop je werkt te visualiseren downloading amazon music does not work.
De applicatie is stabiel en er is een grote gebruikersbase, vooral in het hoger – en wetenschappelijk onderwijs. Dat is ook wel een beetje een makke van het pakket als het om gebruik in het basis – of voortgezet onderwijs gaat. Het bekt allemaal een beetje academisch. FreeMind is een programma om te ‘mindmappen’, je kunt dus niet meer dan 1 centraal concept aanmaken. Ook mis ik de mogelijkheid binnen een verbinding de aard van de relatie aan te geven. Voor velen is het ook een drempel Java Runtime Environment te moeten installeren voor dat je het kunt gebruiken maar voor de rest is het een prima en uiterst prijsvriendelijk alternatief.
 Joop, je hebt vele uren in dit onderzoek gestoken!
Mijn grote dank …. Louis Hilgers
|
