door Jos Arets en Vivian Heijnen
Onderweg naar de Verenigde Staten moet iedere passagier het bekende groene formulier invullen. En als je pech hebt, dan laat de luchtvaartmaatschappij vooraf een film zien over hoe dit formulier correct in te vullen. Deze films bevatten zoveel informatie, dat het gewoon onmogelijk is om het allemaal te onthouden. Dus haken de meeste passagiers al snel af en denken bij zichzelf: dit zoek ik zelf wel uit’. En als het niet lukt, dan kijk ik het toch even bij iemand af…
Afkijken is niet alleen modern download tango for free. Het is een aloude en effectieve manier om te leren. Dat geldt natuurlijk ook voor het VO. Daar zou afkijken een interessante bijdrage kunnen leveren aan meer eigentijdse vormen van onderwijs, waarbij studenten kunnen leren van en door elkaar. In het bedrijfsleven weten ze al langer dat goed voorbeeld doet volgen. Vandaar de belangstelling voor ‘best practices’. In het VO kan afkijken een effectieve leerstrategie zijn voor docenten en studenten. Daarvoor moet dan wel eerst de kunstmatige scheiding tussen formeel en informeel leren worden opgeheven.
Formeel versus informeel leren windows office for free?
Formeel leren omvat alle geplande leeractiviteiten op of buiten de school en waarvoor je doorgaans een certificaat of op termijn een diploma krijgt. Formeel leren kent een duidelijk begin en einde. Informeel leren daarentegen omvat alle niet geplande leeractiviteiten, die zich voordoen door te leven, te werken en te studeren. Dit zogeheten niet georganiseerde leren gaat altijd maar door en heeft dus niet een georganiseerd begin of einde, figuur 1.
Figuur 1
Informeel leren gaat om het leren in de context
en kent geen duidelijk begin of einde Download clonedvd for free.
Formeel leren versterkt informeel leren
Het is een logische gedachte, en het blijkt ook uit onderzoek (Cinop/ROA, 2006) dat formeel leren het informele leren versterkt. Hier ligt een kans voor het VO om met andere onderwijskundige ontwerpen formele en informele leeractiviteiten elkaar te laten versterken om op die manier het gehele spectrum van de belevingswereld van studenten te benutten. Studenten leren tegenwoordig vooral buiten de school informeel van en met elkaar. Daarbij speelt het Internet uiteraard een dominante rol. Dat is namelijk de belevingswereld, die past bij studenten en die voor hen een integraal onderdeel uitmaakt van leven. En dus ook van leren, als de kansen worden benut.
In de wereld van het Internet staat kennis niet meer centraal. Kennis is namelijk overal en altijd aanwezig. Het gaat er alleen nog om de juiste kennis op het juiste tijdstip bij de juiste persoon te krijgen. En deze uitdaging kan de gemiddelde student in het VO wel aan – zeker als de school hierbij een ondersteunende rol vervult.
Informeel leren is sociaal en versterkt de samenwerking tussen studenten. Daarbij is het voor studenten plaats- en tijdonafhankelijk, zo kenmerkend voor het Internet. Het is daarom ook voor het VO interessant om na te denken over het versterken van ‘leren in de context’ voor en door studenten. Om zo optimaal aan te sluiten bij de belevingswereld van studenten en het formele leren te verrijken. Informeel leren gaat dus over content, die in de specifieke context van de organisatie productief moet worden gemaakt. Hoe kun je bijvoorbeeld de algemene kennis (content) vertalen naar effectief handelen in de school (context). De vertaling van content naar context gebeurt via (leer)netwerken, waarbij informatie wordt gedeeld en leren op een gevarieerde manier plaatsvindt: van gesprekken tot trial & error, van kennis opzoeken via Google tot het observeren van een expert, figuur twee. Te vergelijken met de manieren waarop studenten kennis met elkaar delen over hoe het nieuwste mobieltje te gebruiken, of de laatste trendy tools van bijvoorbeeld Hyves.
Figuur 2
Informeel leren is een sociale activiteit
waarbij voor studenten het Internet een dominante rol speelt.
Verschijningsvormen van informeel leren
Leren door te werken gebeurt niet altijd even gericht. Soms is het leren onder druk door het uitvoeren van uitdagende taken. Een andere keer gaat het om leren door af te kijken, of iemand na te doen (Bandura 1997). Ook omvat informeel leren doelgerichte activiteiten zoals reflectie, oefenen, het organiseren van feedback en dergelijke. In de verschillende opvattingen over hoe informeel leren kan voorkomen, c.q. verbonden wordt met formeel leren en vice versa, heeft Ruyters (2006) een bruikbaar en verhelderend overzicht gemaakt van leervoorkeuren, zie tabel 1.
Tabel 1
Vijf Leervoorkeuren (Ruyters, 2006)
Afkijken in het VO
Voor het VO is het uitdagend om de kracht van het informeel leren te benutten. Dat kan door geheel andere onderwijskundige ontwerpen, waarin formeel en informeel leren elkaar versterken. In dit type leerlandschappen speelt afkijken een belangrijke rol als een van de vijf leervoorkeuren. En de beschikbare tools op Internet maken het mogelijk om afkijken inderdaad tot kunst te verheffen.
Arets, J., Heijnen, V. (in press) Kostbaar misverstand; van training naar business improvement. Den Haag SDU
Ruijters, M. (2006). Liefde voor Leren. Over diversiteit van leren en ontwikkelen in en van organisaties. Deventer: Kluwer.
Cross, J. (2007). Informal Learning. San Francisco: Pheiffer.
Jos Arets en Vivian Heijnen van Blue Note Consultants worden als architecten van learning & performance land-scapes regelmatig gevraagd om het leren in organisaties niet uitsluitend te verbinden aan trainingsresultaten, maar op zoek te gaan naar designs waarmee leren en presteren tot gewenste organisatieresultaten kunnen leiden. Daarnaast zijn zij de auteurs van diverse managementboeken, waaronder Liever (g)een training en de reeks 100 Versnellers over loopbaan, geluk, communicatie, gezondheid en klantgerichtheid.
