ICT is een fantastisch vak. De laatste 25 jaar heeft het zich ontwikkeld van een vak van specialisten naar een vak voor iedereen. Informatie technologie wordt overal en door iedereen gebruikt. Vaak zelfs zonder dat mensen dat in de gaten hebben. Wie naar oude films kujkt kan zich met moeite voorstellen dat daar nog een wereld zonder mobieltje of smartphone, interactieve TV, PIN-nen, Tom-Tom en e-tickets voor de bioscoop was. Nog steeds komen er nieuwe zaken bij die op informatie technologie zijn gebaseerd. Ook op scholen is ICT een niet meer weg te denken onderdeel van het lesprogramma switch gekauftes spiel herunterladen. Zelfs op scholen waar men zo weinig mogelijk lijkt te doen nemen leerlingen met hun eigen apparaten ICT mee de klas in.
Oorzaken tekort
Alle inspanningen die de overheid zich sinds 1994 getroost zijn er op gericht om ICT in het onderwijs een plek te geven. Door te investeren in ICT zouden onze leerlingen op de toekomst voorbereid zijn. Dat is natuurlijk in de eerste plaats gedaan om leerlingen voldoende carrière kansen te geven. Onderzoek toont met regelmaat ook aan dat door het gebruik van lCT in de les er de leerprestaties verbeteren. Uiteraard spelen er ook macro-economische belangen een rol. Als Nederland in de wereld een rol wil blijven spelen moeten wij de mogelijkheden van ICT uitnutten. ICT-office, de branchorganisatie van bedrijven in de ICT, stelt het als volgt: Economische groei is onlosmakelijk verbonden met innovatie need for speed payback pc for free. Alleen door te vernieuwen kan Nederland z’n sterke economische positie behouden. ICT daarbinnen de motor. ICT transformeert de samenleving. Het zorgt voor productiviteitsgroei, is een belangrijke factor in de economische ontwikkelingen en levert bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen.)
Voorwaarden om dit te realiseren zijn er natuurlijk wel. Zo zullen wij in elk geval voldoende in mens en materiaal moeten investeren om aan deze belangrijke economische wensen te voldoen. In elk geval zijn er voldoende, goed opgeleide ICT-ers nodig. En daar wringt de schoen. Als verantwoordelijke één van de Informatica-opleidingen aan de Hanzehogeschool Groningen ziet Anke Carter-de Poorte discrepantie tussen vraag naar ICT-professionals in de markt en het aantal aankomende studenten emergency kostenlos downloaden vollversion chip. Zelf kreeg Aad van der Drift, mede auteur Van dit artikel bij de propedeuse van zijn zoon te horen dat iedereen na beëindigen van zijn studie een baan krijgt. Na jaren van krapte, waarbij HBO-studenten in hun derde jaar zo ongeveer werden weggekocht met een arbeidscontract en de sleutel van een leaseauto, is de arbeidsmarkt voor ICT-ers als gevolg van de recessie wat genormaliseerd. Toch blijven vooral voor HBO-ers de vooruitzichten goed. Er zijn steeds minder mensen nodig met algemene kennis van ICT, maar wel steeds meer met specialisme. Juist die HBO-er is tot verregaande specialisatie in staat. Het tekort aan ICT-ers loopt weer langzaam op. In 2015 varieert het verwachte tekort, afhankelijk van het economisch scenario, van 3.650 tot 16.000 youtube als audioen.
Op de ICT barometer van Ernst&Young stond in de september versie een helder verhaal over deze komende tekorten. Volgens het rapport stagneert het aantal uit te besteden projecten aan lagelonenlanden maar zijn er dit jaar wel grotere budgetten voor beschikbaar. De trend van uitbesteding van ICT naar lagelonenlanden zet dus onverminderd door. Voor dit onderzoek werden 607 directeuren, managers en professionals uit het bedrijfsleven en overheid ondervraagd. Jacob Verschuur, directeur ICT Leadership bij Ernst & Young geeft aan dat het niveau van het uitbestede werk toe neemt. Software-ontwikkeling heeft de helpdesk- en callcenter-activiteiten van de troon gestoten. Het kennisniveau van de activiteiten is dus hoger en er is meer geld mee gemoeid. Er dreigt een kennis-drain en die is te wijten aan het tekort aan goed opgeleide ICT-ers in Nederland, luidt de conclusie van Verschuur, en deze trend zal zich voortzetten. Nederland leidt nl te weinig informatici op en blijft hiermee achter op het Europese gemiddelde. (bron: ict-barometer.nl)
De instroom in de ICT-gerelateerde opleidingen wisselt nogal per jaar. In 2009 stroomden er ca. 7.900 studenten in, ongeveer 10% meer dan in 2008. 2010 lijkt landelijk weer een daling te laten zien. Jaarlijks komen er ca. 4.200 gediplomeerde HBO-ICT-professionals op de arbeidsmarkt. Het startsalaris zit in de top 3, rond € 2.340 bruto per maand. (bronnen cijfers: ICT-marktmonitor 2010 en Dienst Uitvoering Onderwijs). Toch blijft de huidige instroom onvoldoende om aan de vraag van de arbeidsmarkt te voldoen.
Beeldvorming wijzigen
In 2009 heeft Stichting HBO-I, het samenwerkingsverband van alle HBO-ICT-opleidingen, onderzoek gedaan naar het imago van ICT bij scholieren. Dat leverde onthutsende resultaten. Volgens scholieren zijn ICT-ers nerds, die strak in het pak alleen maar achter de computer zitten en heel hard moeten werken. Te veel jongeren tussen 13 en 19 jaar vinden IT saai en niet aantrekkelijk als loopbaan, daaruit blijkt dat scholieren geen enkel idee hebben wat er allemaal kan in en met ICT. Er is dus een verkeerde indruk tussen het beeld dat scholieren van het vak ICT hebben en de werkelijkheid. Op dit moment zijn de meeste aankomende studenten vooral jongens die iets met computers willen doen.
Het vak spreekt maar een zeer beperkte groep aankomende studenten aan. Hoe komt dat? Eigenlijk nog veel belangrijker: kunnen we er wat aan doen?
Senior adviseur Hanneke Hövels van onderzoeksbureau Youngworks deed onderzoek, waaruit blijkt dat het beeld dat jongeren van ICT hebben het meest overeenkomt met datgene wat de groep functionele ICT’ers doen. Hövels: Veel jongeren hebben daardoor het idee dat ICT saai en niks voor mij is. De andere groepen ontbreken in de beeldvorming. Het is dus zaak om jongeren inspiratie te geven door voorbeelden te laten zien van de andere aspecten van ICT dan alleen het functionele domein. Bij heel veel IT-bedrijven en gebruikers-organisaties zijn bruikbare verhalen te vinden. Daarmee kan de ICT-sector meer jongeren laten zien hoe leuk ICT is.
Om een realistisch beeld van ICT te schetsen zullen we duidelijk moeten maken wat het inhoudt. We moeten laten zien wat je allemaal kunt als je ICT-er bent. Het onderzoek van Stichting HBO-I laat zien scholieren ICT wel interessant vinden wanneer er aangesloten wordt bij hun eigen belevingswereld.
In de eerste contacten met het voortgezet onderwijs verbaasde Anke Carter-de Poorte zich over de kijk op ICT. Bij ICT klijkt men te denken aan systeem-beheerders. Als er in het onderwijs inhoudelijk iets aan ICT gedaan wordt heet het al gauw Informatica. Uit gesprekken met leerlingen lijkt het alsof op veel plaatsen het vak nogal traditioneel wordt ingevuld. Het sluit onvoldoende aan bij wat op dit moment belangrijk is, namelijk: een brede introductie in wat er allemaal kan in en met ICT.
Een aantal vraagstukken waarin ICT een belangrijke rol speelt zijn bijvoorbeeld: het besturen van de containterbelading in de haven van Rotterdam, of onderzoek naar het verdwijnen van oerwoud in Indonesië tot geldstromen die je kunt genereren met het bouwen en verkopen van applicaties voor bijvoorbeeld smartphones. Naast de technische kant bestaat ICT namelijk ook uit communicatie en een sociaal aspect. Dit zou belicht moeten worden vanaf een jonge leeftijd, zodat de interesse op latere leeftijd in de ICT toe zal nemen.
Natuurlijk is er geen simpele oplossing, beeldvorming veranderen is een kostbaar en tijdrovende bezigheid. Gezamenlijke HBO-opleidingen timmeren flink aan de weg om de studie interessanter voor een bredere groep te maken. Door hun lobby is de instroomeis Wiskunde B niet langer geldig voor Informatica en Bedrijfskundige Informatica. Dit betekent dat scholieren met een Economie & Maatschappij profiel kunnen instromen in de opleidingen.
Een andere activiteit van de HBO instellingen is vereenvoudiging van aanbod, want kiezen uit 17 ICT-gerelateerde opleidingen bleek in de praktijk erg lastig.
Een belangrijke eerste stap is het ontwikkelen van een oriënterend programma voor het voortgezet onderwijs, waarin scholieren leren dat ICT een cruciale rol speelt in alle aspecten van onze samenleving. Dit op een manier die aansluit bij hun eigen belevingswereld. Een dergelijk programma kan gebruik maken van het ICT-mentality-model dat ontwikkeld is in opdracht van Stichting HBO-I.
Het resultaat moet zijn dat de aankomende studenten in hun keuze voor een vervolgopleiding ICT meenemen, zonder het stigma dat nu nog bij technische- en ICT opleidingen kleeft. Aankomende studenten moeten een opleiding in ICT gaan zien voor wat het is: een brede opleiding waarmee je alle kanten op kunt met een goed arbeidsperspectief. Alleen dan kan Nederland blijven meespelen in de wereldtop.
Wie verder wil kijken en zich inhoudelijk wil informeren over dit onderwerp raden wij aan naar source-magazine.nl te gaan.
Aad van der Drift
Docent en ICT coördinator aan het Zernike college
Anke Carter-de Poorte
Teamleiders Bedrijfskundige Informatica Hanzehogeschool
Links:
